Gấc từ lâu đã quen thuộc với người Việt qua món xôi gấc thơm ngon được dùng trong các dịp lễ tết hoặc cưới hỏi. Là loại cây không quá khó trồng, bạn hoàn toàn có thể tự trồng cây gấc được. Có một giàn gấc che mát cho vườn rau sạch trong nhà đảm bảo cứ mỗi dịp lễ tết, giỗ chạp đến bạn đều có món xôi gấc để thưởng thức. Giai đoạn 1: Chuẩn bị Thiết kế giàn: Giàn có thể dựng bằng các cây tạp, tre nứa hoặc cột bêtông. Bên trên gác các cành tre hoặc đan bằng dây thép hoặc dùng dây cước một sợi (đường kính dây khoảng 2mm) đan thành lưới (kích thước mắt lưới: 40cm x 40cm), sau đó căng lên giàn. Giàn bằng lưới cước chi phí thấp và có thể giữ được từ 3-5 năm. Chiều cao của mặt giàn so với mặt đất trung bình là 2m, phải đảm bảo giàn không bi chùng khi cây bò lên hoặc khi gấc ra trái. Giống cây: Để trồng cây gấc ta có thể trồng bằng hai cách: dùng hạt trong quả gấc để gieo cho nảy mầm hoặc dùng dây gấc bánh tẻ ngay trên những cây sai quả làm giống đem giâm xuống đất. Hai cách trên đều có thể cho ra những trái gấc to tròn và thơm ngon nhưng bạn cần lưu ý nếu chọn cách trồng bằng gieo hạt thì nên gieo nhiều một chút vì có thể hạt sẽ nảy mầm ra những cây đực sẽ không cho quả hoặc chất lượng quả thấp. Làm đất: Đảm bảo đất trồng cây gấc là đất tơi xốp, thoát nước và dinh dưỡng. Nếu trồng trên đất hoặc bồn thì bạn nên dùng cuốc xới đất lên cho tơi xốp. Giai đoạn 2: Trồng cây 1. Xử lý hạt giống và trồng cây gấc con Chọn những hạt gấc từ quả to, đỏ, mang hạt rửa sạch thịt quả rồi phơi vài ngày cho hạt hơi khô. Tiếp đó bạn dùng dao loại bỏ hết lớp vỏ đen bên ngoài và để lại nhân trắng bên trong để trồng. Như thế cây sẽ nhanh nảy mầm hơn. Khi đã có nhân trắng, ngâm chúng vào nước ấm trong vài tiếng rồi sau đó đem gieo xuống những khay gieo hạt chuyên dụng. Cho vào khay gieo hạt loại đất thịt nhẹ có pha lẫn mùn sẽ giúp hạt giống nảy mầm tốt hơn. Sau khi gieo đem tưới nước giữ ẩm ngay và đặt chúng nơi có ánh sáng đèn. Chỉ khoảng 6 đến 7 ngày là hạt sẽ nảy mầm. Sau khoảng 1 tuần hạt đã nảy mầm. Mầm cây gấc lúc này đạt chiều cao tầm 6cm. Cần tiếp tục duy trì độ ẩm và ánh sáng cho cây con để chúng mau phát triển. Cây gấc sau 3 tuần đã lớn rất nhanh. Chiều cao lúc này đạt 70 đến 80cm và đã bắt đầu ra tua cuốn. Bạn nên cắm một que dài làm giá để chúng leo lên. Chỉ vài ngày sau thôi sẽ đến lúc chuyển nơi trồng cho chúng. 2. Trồng cây gấc xuống đất Chuyển những chậu cây con ra và trồng xuống đất nơi bạn đã chuẩn bị trước. Lúc này phải bón thúc bằng phân hữu cơ cho cây phát triển nhanh. Sau khoảng 4 đến 5 ngày là cây sẽ quen với nơi ở mới. Rễ phát triển mạnh và tán sẽ mọc lên cao hơn. Lúc này việc giữ ẩm thường xuyên là vô cùng thiết yếu vì nếu để khô, cây không mọc được hoặc mầm lên bị chết khô. Thường xuyên làm cỏ, xới nhẹ đất quanh gốc cách gốc từ 25 – 30 cm để kích thích gốc rễ mọc ra. Khoảng 2 tháng sau khi cây trồng. Lúc này cây đã bắt đầu ra hoa. Thông thường đối với gấc hoa thường nở vào tháng 6 đến tháng 8 và sau đó là ra quả. Cây rất cần nước nhiều nhất ở giai đoạn ra hoa và kết trái. Thiếu nước trong giai đoạn này sẽ làm hoa rụng, trái sẽ chậm phát triển. Do gấc là loại cây đơn tính, Có cây hoa đực và hoa cái riêng nên việc thụ phấn cho cây chủ yếu nhờ vào côn trùng, sâu bọ. Ngoài ra bạn hoàn toàn có thể tựƯ thụ phấn cho cây để tăng lượng quả sau này. Cách làm đơn giản là dùng bông ướt lấy phấn trên đầu nhị hoa đực và chấm lên nhụy của cây hoa cái. Làm như thế đối với các bông hoa cái đã nở thì tỷ lệ đậu quả sẽ tăng lên rất nhiều. Vài ngày sau khi những cây hoa cái được thụ phấn những quả non đầu tiên sẽ dần xuất hiện. Bạn cần tưới nước giữ ẩm cho cây, nhổ sạch cỏ dại dưới gốc. Thường xuyên cắt tỉa lá cây cho giàn được thông thoáng giúp cho quả đón được nhiều ánh nắng nhất. Sau khoảng 2 tuần kể từ khi ra hoa, quả gấc đạt kích thước đường kính khoảng 10cm. Lúc này quả đã từ xanh chuyển sang hơi vàng. Khi quả chín, cả giàn gấc sẽ ngập trong sắc vàng cam của gấc chín. Gấc chuyển từ vàng sang cam rồi đậm dần lên. Khi chín cả giàn gấc tỏa ra một mùi thơm đặc trưng rất dễ chịu. Giai đoạn 3: Chăm sóc Tưới nước: Cây gấc cần đất đủ ẩm nhưng rất sợ úng do đó phải tưới đủ nước và thoát nước ở gốc cây cho tốt. Ở giai đoạn này, cây cần độ ẩm của đất :80 -85%. Khi thời tiết nắng nóng bạn chú ý phải tiến hành tưới nước, phủ rơm rạ, bao ni long để giữ ẩm cho cây. Tốt nhất bạn hãy làm bình tưới nước tự động bằng chai nước bỏ đi, vừa tiết kiệm vừa đảm bảo cây gấc và vườn rau sạch tại nhà luôn đủ nước. Tỉa nhánh: Bắt ngọn leo lên giàn và thường xuyên bắt các ngọn phân tán đều trên giàn. Trong quá trình theo dõi, nếu thấy dây gấc nào vươn dài, nhỏ, yếu, bị sâu ăn lá thì tiến hành cắt bỏ để nhường dinh dưỡng nuôi dây khác Sâu bệnh: Kiểm tra sâu, bệnh hại trên cây, nếu thấy có xuất hiện thì phải thực hiện phòng trừ. Một số loại côn trùng thường thấy trên gấc là bọ dừa, sâu, ruồi ăn trái cây. Chúng gây nên nhiều bệnh như bệnh sương mai, bệnh tuyến trùng, bệnh cháy lá, bệnh đốm lá. Do vậy cần thường xuyên cắt tỉa, bắt sâu bệnh hại cho cây. Có thể sử dụng một số loại thuốc diệt sâu hại có bán ở các cửa hàng chuyên bán thuốc bảo vệ thực vật. Bón phân: Ngoài lượng bón lót, năm đầu giữa mùa mưa bón thúc thêm mỗi cây gấc 30 – 50 g phân hỗn hợp NPK16-16-8 để cho cây sinh trưởng mạnh cho nhiều trái, trái to.
